Tweejaarlijkse borstscreening tussen 50 en 69

Borstkanker is met 11.000 gevallen per jaar de meest voorkomende kanker bij vrouwen in ons land. 75% van de getroffenen is ouder dan 50. Voor deze leeftijdsgroep biedt de overheid - tot de leeftijd van 69 jaar - een tweejaarlijkse mammografie aan. Dr. Vandersteen benadrukt daarnaast ook het belang van klinische palpatie van de borst. “Hoe beperkt van waarde die ook is bij asymptomatische patiënten, het kan tijdig alarmtekens voor borsttumoren aan het licht brengen. Ik denk bijvoorbeeld aan intrekking van de huid of tepel, tepelvocht, ...”.

Maar huisartsen en gynaecologen moeten volgens haar ook blijven wijzen op belangrijke borstkankerrisicofactoren zoals overgewicht, alcoholgebruik en te weinig lichaamsbeweging. Bij bepaalde hoogrisico profielen kan bovendien een vroegere of meer intensieve screening of MRI aangewezen zijn. Voor iemand met een familiale historiek is een consult oncogenetica aangewezen. Via zo’n genetisch onderzoek sporen we de genetische mutaties op zodat we beter kunnen inzetten op vroegtijdige opsporing. Bij genetisch belaste dames (drager van BRCA1, BRCA2, CHECH2) kan zelfs een verwijdering van de borsten worden overwogen. Uiteraard gaan hier uitvoerige gesprekken met de patiënt en met een psycholoog aan vooraf.                 

Opsporing endometriumkanker in menopauze

In de menopauze kan een onderzoek van de uterus (baarmoeder) aangevuld worden met een transvaginale echografie. Dit is zeker aan te bevelen bij bepaalde risicoprofielen, bijvoorbeeld bij vrouwen met obesitas. Maar ook bij vaginaal bloedverlies is deze echografie aangeraden, al spreken we dan uiteraard niet meer over preventie maar over diagnostiek. Dr. Vandersteen zegt hierover het volgende: “Endometrium- of baarmoederkanker kan zich al in een vroeg stadium manifesteren via vaginaal bloedverlies. Om deze soms onopvallende klacht niet te miskennen, moeten huisartsen en gynaecologen altijd gericht navragen of er - hoe gering ook - soms sprake is van postmenopauzaal bloedverlies.”

Ovariële screening na 65

Na 65 jaar wordt het baarmoederhalsuitstrijkje minder belangrijk, maar ligt de focus meer op screening van ovariële pathologie. Eierstoktumoren geven helaas pas in een gevorderd stadium aanleiding tot klachten, waardoor jaarlijks nog steeds zo’n 870 gevallen worden vastgesteld. Hoewel hiervoor momenteel geen systematische opsporing bestaat, worden de ovaria in ons ziekenhuis met de nodige aandacht onderzocht via echografisch onderzoek.

Dat gebeurt bijvoorbeeld bij patiënten met een familiaal verhoogd risico op eierstokkanker (ovariumcarcinoom) of bij de opvolging van fibromen. Bij draagsters van borstkankergenen (BRCA-genmutatie) kan, afhankelijk van de leeftijd, preventief overwogen worden om de ovaria en eileiders heelkundig te verwijderen. “Hoewel dit voor BRCA2 het risico op eierstokkanker tot bijna 0% kan herleiden, is het echter zeer belangrijk hier te wijzen op de grote gevolgen voor het algemeen welzijn, door de plotse intrede van de menopauze” vult dr. Vandersteen aan.

Waakzaamheid met oog op vulvacarcinoom 

In een steeds ouder wordende populatie van patiënten is het voor dr. Vandersteen ook belangrijk om aandacht te besteden aan het vulvacarcinoom. “Schaamlipkanker is eerder zeldzaam, een systematische screening zou allicht geen echt verschil maken in de cijfers. Maar een goede inspectie tijdens de consultatie is zeker aangewezen, zeker bij erfelijke huidaandoeningen, zoals lichen sclerosus van de vulva, waarbij deze strak aanvoelt en wittig wordt van kleur.”